Die Vrystaatse regering het die Matjhabeng-munisipaliteit amptelik onder administrasie geplaas.
Dit volg op ‘n aankondiging deur Saki Mokoena, provinsiale LUR vir samewerkende regering, tradisionele sake en menslike nedersettings, wat die Grondwet ingeroep het.
Die aankondiging is formeel aan die munisipale raad en senior bestuur voorgelê op ‘n raadsvergadering wat op Donderdag 29 Mei in Welkom gehou is.
Die besluit volg op ‘n uitspraak van die Vrystaatse Hooggeregshof, gelewer op 23 Oktober 2024, in reaksie op ‘n aansoek wat ‘n verklarende bevel en bykomende verligting versoek het rakende die munisipaliteit se versuim om sy grondwetlike verpligtinge na te kom.
Die uitspraak het ernstige en volgehoue wesenlike oortredings deur die munisipaliteit aan die lig gebring, insluitend die versuim om die volhoubare voorsiening van dienste aan sy gemeenskappe te verseker, maatskaplike en ekonomiese ontwikkeling te bevorder en ‘n veilige en gesonde omgewing te handhaaf.
Dit het ook versuim om sy administrasie-, begrotings- en beplanningsprosesse voldoende te struktureer en te bestuur om die basiese behoeftes van inwoners as ‘n voorkeursaak te hanteer en plaaslike ontwikkeling aan te dryf.
In reaksie hierop sal die departement van samewerkende regering en tradisionele sake (Cogta) in samewerking met die provinsiale en nasionale tesourie, ‘n span amptenare gelei deur ‘n verteenwoordiger van die Uitvoerende Raad (UV) ontplooi om te help met die ontwikkeling en implementering van ‘n finansiële herstelplan. Hierdie ingryping is daarop gemik om die munisipaliteit se kapasiteit om noodsaaklike dienste te lewer te herbou. Die name van die amptenare wat in hierdie taakspan sal dien, sal binnekort aangekondig word.
In ‘n verklaring wat kort ná die hofuitspraak uitgereik is, het David Mc Kay, DA-lid van die Vrystaatse wetgewer, gesê die DA het ‘n belangrike saak teen die Matjhabeng- munisipaliteit en die provinsiale regering gewen.
“Hierdie uitspraak bevestig dat die provinsiale regering ‘n grondwetlike verpligting het om in te gryp in munisipaliteite wat nie voldoen aan die finansiële bestuurstandaarde wat deur die Munisipale Finansiële Bestuurswet (MFMA) gestel word nie,” het Mc Kay gesê.
Hy het bygevoeg dat Matjhabeng onder die ANC se administrasie die grootste enkele skuldenaar aan ‘n waterraad in die land geword het, met meer as R7 miljard verskuldig, terwyl basiese dienslewering byna in duie stort.
‘n Multidissiplinêre taakspan, wat na bewering deur Anna Buthelezi gelei sal word, sal nou na Matjhabeng ontplooi word.
Inwoners van Welkom, Virginia, Odendaalsrus, Hennenman, Allanridge, Ventersburg en ander dorpe onder Matjhabeng se jurisdiksie kan ingryping verwag.
Dekades lank betreur gemeenskappe die byna algehele ineenstorting van dienslewering en kritieke infrastruktuur. Inwoners trotseer voortdurende riool-
oorstromings, watertekorte en
gereelde pypbarste wat daartoe lei dat water strate oorstroom.
Hoë vlakke van misdaad, insluitend onwettige mynbou en kabel-
diefstal, saboteer steeds water- en elektrisiteitsinfrastruktuur, wat dorpe dikwels weke lank sonder noodsaaklike dienste laat.
